اشتباهاتی که موجب بطلان عقد می گردد:

1-اشتباه در نوع عقد: در این حالت هر طرف عقدی را غیر از آن چه مدنظر طرف مقابل بوده است اراده نموده است مثل کسی که قصد اجاره آپارتمانش را دارد و طرف مقابل قصد خرید دارد.

2-اشتباه در خود موضوع معامله: به این معنا که هریک از طرفین مالی به غیر از آن چه مورد نظر  طرف مقابل  است مدنظر قرار می دهد مثل کسی که قصد فروش ماشین خود را دارد ولی طرف مقابل قصد خرید ضبط ماشین او را دارد.

3-اشتباه در شخص طرف عقد وقتی شخصیت او علت عمده عقد باشد(شخصیت محور) : مستفاد از مواد 201 قانون مدنی و وحدت ملاک از ماده 762 قانون مدنی عقودی هستند که شخصیت طرفین در این عقود انگیزه اصلی برای انعقاد آن است. مثلا در عقود مجانی مانند هبه، صدقه،صلح مجانی یا شرکت های تضامنی و نسبی که شخصیت شرکا مهم است یا در مورد نکاح که اشتباه در طرف عقد موجب بطلان است.

اشتباه در شخصیت طرف معامله زمانی که شخصیت او علت عمده عقد نیست تاثیری در صحت معامله ندارد.

4-اشتباه در علت عقد: منظور همان اثر اصلی عقد است به طور مثال در بیع علت تعهد برای مشتری به دست آوردن مالکیت مبیع است و برای بایع به دست آوردن ثمن است.

5-اشتباه حکمی اگر منتهی به اشتباه موضوعی شود: یعنی شخصی احکام قانونی عقدی را نداند و این اشتباه منجر به اشتباه موضوعی گردد. به طور مثال ممکن است حبس مطلق زمینی را به شخصی داده  باشیم و با این اشتباه که حبس دائمی است و زمین از دسترس خارج شده زمین را به قیمت کمی بفروشیم . این جهل به قانون موجب اشتباه در موضوع عقد شده و معامله باطل است.

مواردی که وجود آن ها تاثیری بر سرنوشت عقد نخواهد داشت:

1-اشتباه در جهت معامله یعنی انگیزه و داعی نهایی شخص مثل این که شخصی زمینی می خرد تا آنجا را کتابخانه کند این انگیزه شخص است که اشتباه در آن تاثیری در عقد ندارد.

2-اشتباه در طرف معامله وقتی شخصیت وی علت عمده عقد نمی باشد.

اشتباه در اوصافی که اساسی نیستند و شرط نشده اند. یا زمانی که یکی از طرفین از غعیوب معامله تبری کرده باشد اشتباه در این اوصاف تاثیری در معامله ندارد.

اگر یکی از طرفین در انعقاد عقد مرتکب تدلیس گردند که در عقد موثر بوده باشد طرف مقابل خیار تدلیس دارد ولی اگر این تدلیس به نحوی باشد که موجب اشتباه در موضوع عقد شود عقد باطل می گردد.

مواردی که به واسطه اشتباه حق فسخ ایجاد می شود :

1-اشتباه در اوصاف(به شرطی که از اوصاف اساسی نباشد وگرنه معامله باطل است)زمانی که شرط شده باشد به مشروط له خیار رویت و تخلف از وصف یا تخلف از شرط صفت خواهد داد.

2-اشتباه در ارزش مورد معامله که ممکن است موجب خیار غبن گردد.

3-اشتباه در مورد معامله که ممکن است به موجب خیار شرط صفت موجب فسخ گردد.

در عقود شخصیت محور اشتباه در شخصیت طرف معامله موجب بطلان است.

عقود شخصیت محور

عقودی که شخصیت طرفین علت عمده عقد هستند شخضیت محور نام دارند.

مانند نکاح، شرکت های تضامنی و نسبی،عقود مجانی مثل هبه، وقف،عاریه و عقود اذنی مثل وکالت، ودیعه و عقود مبتنی  بر مسامحه مانند صلح و ضمان.